«Αν οι ιστοριεσ δεν λεγονται, τοτε Ξεχνιούνται»

Τα βιβλία της γίνονται best sellers μόλις βρουν τη θέση τους στις προθήκες και η αδυναμία της στη χώρα μας είναι αυταπόδεικτη. Η Βρετανίδα συγγραφέας με το νέο της βιβλίο «Όσοι αγαπιούνται» ξύνει μία ακόμα πληγή της ιστορίας μας, ίσως την πιο βαθιά.

ΑΠΌ ΤΗΝ ΤΑΝΙΑ ΜΑΡΚΌΥΤΣΑ

Είμαι σίγουρη ότι, αν ψάξει το ϋΙΜΑ της θα ανακαλύψει πώς κάπου, κάποτε, κάποιοιΈλλπνες πρόγονοί τηςέφσαν όλα αυτά που περιγράφει. Η λέξη «φιλέλληνας» δεν νομίζω ότι είναι η σωστή για τη Βικτόρια Όχιγιατί δεν είναι, αλλάγιατί δεν είναι με τον τρόπο που ερμηνεύουμε εμείςσυνήθωςτη λέξη. Αυτό που αγαπά πραγματικά είναιη ελληνική ιστορία όπως εξελίχθηκε μέσα από τους ανθρώπους και τα χαρακτηριστικά της φ υλής μας. Αγα πά τη θνητότητα κα ι όχι τη θεϊκότητα που οι π ερ ισσότεροιΈλληνες αρεσκό μαστέ να διατυ μ πανίζο υμε Μας αγαπά με τα ελαττώματά μας, και για αυτό δεν μας χαρίζεται. Η συγγραφή τηςείναι ο καλύτεροςδυνατόςτρόπος να διδαχτούμε μικροί και μεγάλοπην ιστορία μας Για αυτό, αξίζει όχι μόνο να διαβάσεις τα Βιβλία της αλλά και να τη γνωρίσεις καλύτερα Εγώ στάθηκα τυχερή!

Ήρθες στην Ελλάδα για πρώτη φορά στην εφηβεία σουγιά δ ια κοπές θα φανταζόσουν για ο πο ιονδήπστελόγο τότε ότι μπορεί να «κολλούσες» για πάντα εδώ;

Αγάπησα την Ελλάδα από το πρώτο ταξίδι Μείναμε στην Αθήνα μία εβδομάδα και στη συνέχεια μία ακόμα στην Πάρο Ήξερα από εκείνη τη στιγμή ότι θα επέστρεφατοσυνομότερο δυνατό – και στην πραγματικότητα από εκείνη τη χρονιά και μετά, στη δεκαετία των είκοσι, τωντριάντα καπωνσαράντα, ερχόμουν στην Ελλάδαγια διακοπές κάθε χρόνο Έτσι, σιγά σιγά γνώρισα την Ελλάδα και τελικά αγόρασα ένα σπίτι εδώ. Η Ελλάδα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μου

Δεν θα αρνηθώ ότι η Ελλάδα είναι ένα μέρος με συναρ πα- στική ιστορία, αλλά δεν θα έλεγα ότι δεν έχει ένα δυνατό παρελθόν και η γενέτειρά σου, η Αγγλία. Πώς και δεν έχεις γράψει ακόμα κάτι σχετικό;

Είναι αλήθεια ότι η Αγγλία έχει μια μα κρά κα ι ενδιαφέρουσα ιστορία, αλλά για μένα η πιο ενδιαφέρουσα περίοδος

οποιοσδήποτε ιστορίας είνα ι το πρόσφατο παρελθόν, δηλαδή ο20ός α ιώνας Μάλλον α κούγετα ι περίεργο, αλλά για να γρά ψω, χρειάζεται να μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου Η δική μου «αρχή» είναι η ημερομηνία που γεννήθηκε η γιαγιά μου, το έτος 1898Ήμουν πολύ κοντά στη γιαγιά μου Ζούσε μαζί μας καθώς μεγαλώναμε, επομένως μπ ορώ να φανταστώ τον κόσμο μέσα α πό όσα είδε κα ι όσα έζησε. Από την άλλη, η Βρετανική ιστορία συνέβη στο μεγαλύτερο κομμάτιτης «αλλού». Αγωνιστήκαμε σε πολέμους, για παράδειγμα, κατά τον 20ό αιώνα, αλλά όχι στην επικράτειά μας, πάντα κάπου αλλού Δεν είχαμε περιόδους κατοχής, εμφύλιο πόλεμο, δικτατορίες σεσύγκριση με τη βρετανική ιστορία, η σύγχρονη ελληνική ιστορία είναιεξαιρετική και δραματική! θα έλεγα ότι είσαιτολμηρή. Αγγίζεις θέματα που θεωρούνται ταμπού, που στο σχολείο οι’Ελληνες μπορεί να τα έχουμε διδαχθεί κάπως αλλιώς…

Έκανα μια παρουσίαση τις προάλλεςστη Βόρεια Ελλάδα κι ένας άντρας από το ακροατήριο σηκώθηκε και είπε ότι είχα «θάρρος» Το πήραωςκομπλιμέντο από πολλέςαπό- ψεις Συνειδητοποιώ ότι υπάρχουν περίοδοιτηςελληνικής ιστορίας που έχουν θαφτεί λίγο, παραμένουν κρυμμένες Ως ξένη, είμαι πολύ περίεργη θέλω να μάθω γιατί; Τι_; Πού; Αυτά είναι τα ερωτήματα που μου δίδαξαν στο σχολείο να ρωτάμε και τα ρωτώ ακόμα. Και πράγματι η λογοκρισία ήταν στο μυαλό μου όταν έγραφα, τα γεγονότα άλλωστεσυνέΒησανστην Ελλάδα του Μεταξά και κατά την περίοδο της χούντας, σε μια περίοδο που το αγαπημένο μου ποίημα, ο «Επιτάφιος» του Γιάννη Ρίτσου, απαγορεύτηκε και τα αντίγραφα α κόμα και δημόσια κάηκαν Για πολλούςλόγους πήρα τον τίτλο «Οσοι αγαπιούνται» από τον Ρίτσο “Οταν υπάρχει άμεση λογοκρισία, υπάρχει σίγουρα πρόβλημα με τη δημοκρατία Η ελευθερία του λόγου είναι ένα Βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.Ίσως μεελκύουντα θέματα ταμπού, η περιέργειά μου με οδηγεί εκεί Και αν οι ιστορίες δεν λέγονται, τότε ξεχνιούνται και ίσως ξεχνιούνται και οι άνθρωποι που έζησαν εκείνη την πραγματική ιστορία Στο Βιβλίο «Η Ανατολή» ήθελα να εστιάσω στο γεγονός ότι η εθνότητα δεν καθορίζει εάν είμαστε «καλοί» ή «κακοί» και δεν μπορείςνα κρίνειςολόκληρεςομάδεςανθρώπων με αυτό το κριτήριο χωρίς να λαμβάνεις υπόψη σου την προσωπική τους ιστορία, πώς είναι σαν άτομα Νομίζω ότι αυτό είναι ένα θέμα σήμερα περισσότερο από ποτέ.

Αγαπούσες πάντα την ιστορία; Και στο σχολείο ως μαθήτρια, ή προέκυψε καθώς μεγάλωνες;

Θα εκπλαγείς ίσως, αλλά δεν είχα διδαχθεί ιστορία στο σχολείο. Μόνο στην υποχρεωτική εκπαίδευ- ση μέχρι τα 15 μου. Μετά από αυτή την ηλικία, την παράτησα. Δεν έβρισκα ενδιαφέρον. Αφορούσε γεγονότα πολύ μακρινά για εμένα ή όταν αφορούσε τησύγχρονηεποχή,μιλούσεγια πόλεμο,πολιτική και αποφάσεις κυρίως αντρών. Δεν μπορώ να συσχετιστώ. Τώρα την έχω ανακαλύψει ξανά και μάλιστα με αληθινό πάθος.

Πόσο χρόνο απαιτεί μια ιστορική έρευνα για τα θέματα των βιβλίων σου; Ποιες είναι οι πηγές σου;

Για το «Όσοι αγαπιούνται» ξεκίνησα να διαβάζω για το θέμα της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου περίπου πριν από δέκα χρόνια. Διάβαζα συνεχώς και σιγά σιγά τα κομμάτια της ιστορίας ενώθηκαν. Το τελευταίο κομμάτι της έρευνας που έκανα ήταν μόνο λίγες εβδομάδες πριν τελειώσω τελικά τη γραφή. Ήταν σαν να βάζω το τελευταίο κομμάτι ενός παζλ στη θέση του. Το μεγαλύτερο μέρος των πηγών μου είναι στα αγγλικά. Αν και πλέον μπορώ ναδιαβάσωορισμένααποσπάσματααπόαυθεντικά ημερολόγια ή επιστολές.

Ποιο είναι το πιο δύσκολο κομμάτι, η έρευνα ή να διηγηθείς όλα αυτά τα συνταρακτικά γεγονότα;

Νομίζω ότι φοράω τα παπούτσια των χαρακτήρων μου και όσο μπορώ «ζω» μέσα από αυτούς τα γεγονότα και η ίδια. Πώς αισθάνεσαι όταν πεινάς και κρυώνεις στους δρόμους της Αθήνας τον χειμώνα του 1941/42; Πώς αισθάνεσαι όταν χάνεις κάποιον αγαπημένο σου; Αφήνω τη φαντασία μου να ταξι- δέψει εκεί και συχνά κλαίω απλώς πλάθοντας τις ιστορίες στη φαντασία μου…

Όι χαρακτήρες σου υπήρξαν; Με κάποιον τρόπο «κλέβεις» στοιχεία από άτομα που έζησαν στην εποχή και κάποιος σου μίλησε για αυτά ή είναι εντε- λώς αποκυήματα της φαντασίας σου;